İŞSİZLİK, ENGELLİNİN DE PROBLEMi

[melleseferi]

Hayatı Çok İyi Gören Çağrı Doğan

'İŞSİZLİK, ENGELLİNİN DE PROBLEMi'
Görme engelli Çağrı Doğan, Koç Grubu'nda çalışıyor. Ülkemizde istihdam konusunda köklü çözüm adımları atılmaması durumunda, kendisi gibi engelli çok az sayıda insanın başarılı olabileceğini vurguluyor. Dileğimiz, Doğan'ın gördüğü bu gerçeği sorumlu büyüklerimizin de görmesi ve çözüm üretmesi.

- Sizi Tanıyabilir miyiz?

21 Mart 1975'te Cuma  günü dünyaya "gözlerimi açmışım". Babamın görevi nedeniyle küçük yaşta doğduğum yerlerden ayrıldığım için belleğimde oralara dair pek bir şey yok. Ailem Manisa'dayken, ilk ve orta öğrenimimi İzmir'deki çeşitli okullarda yatılı olarak tamamladım. 1993-1998 yılları arasında, Uluslar Arası İlişkiler ve Siyaset Bilimi bölümündeki lisans eğitimi için Boğaziçi Üniversitesi kampüslerin de hayata ve dünyaya bakışımın şekillendiği önemli yılları geçirdim. Şu anda, mezuniyet sonrası çalışmaya başladığım Koç Bilgi Grubu'nda, GVZ Ses Tek. Yaz. Hiz. A.Ş' de ürün yöneticisi olarak çalışmaya devam ediyorum.

 - İlk iş deneyiminiz ne zaman nasıl başladı?

1998 Eylülü'nde, mezun olduktan 2 ay sonra Koç Sistem'de Toplam Kalite Yönetimi bölümünde çalışmaya başladım.

- Görme engelli biri olarak eğitim sürecinde yaşadığınız zorluklar nelerdi ve bu zorlukları nasıl aştınız?

İnsanlık tarihi boyunca şekillenen körler ve körlüğe dair toplumsal tutum ve paralelinde körler için sunulan kaynakların nicel ve nitel açıdan azlığı, ayrımcı tutumlar, tecrit edilmiş özel okullar, benim ve tüm körlerin yaşadığı evrensel sorunlar. Mürekkep baskılı kaynakları özellikle babam, kardeşim ve arkadaşlarımla birlikte okuyarak körler için üretilen kaynakların yetersizliğini aşmaya çalıştım. Kaydolmak istediğim bir lise müdürünün, kör bir öğrenciyle uğraşamam diyerek okula kaydımı yapmamak için diretmesi yaşadığım özel problemlerden sadece biridir. Gerçi birçok kör ya da sakat arkadaşım benzer engellerle karşılaşmıştır. Sonuçta yasal olarak kaydımı yapmama gibi bir hakkı yoktu ve okuldaki ilk dönemimden sonra başarımdan dolayı tebrik edip, benden özür diledi.

- Engelli bir birey olarak iş dünyasında karşılaştığınız zorluklar oldu mu?

Elbette. Sakatlığa dair önyargı ve yanlış kavrayışlar bu alanda da karşılaştığım engeller arasında. Çalıştığım sektörde deneyimlerinden faydalanabileceğim bir örneğin olmayışı, başlangıçta çevremde bilgi teknolojilerinin körlere sunduğu olanaklar hakkında bilgisine danışabileceğim kişilerin yokluğu, çalışma arkadaşlarım ve yöneticilerimin kör biriyle çalışma/yaşama konusundaki deneyimsizliği, iş yaparken faydalanmam gereken veya aldığım çeşitli eğitimlerde sunulan kaynakların faydalanabileceğim formatlarda olmayışı vb sorunlardan söz edebilirim. İletişim kurmak, taleplerimi doğru ifade etmek bana bu gibi sorunların çözümünde yardımcı oldu. İş arkadaşlarımın yaklaşımının sorunların çözümünü hızlandırıp, kolaylaştıran en büyük faktör olduğu kanısındayım.



- Birçok konuda lider ve öncülük ettiğiniz çalışmalarınız var. Bunlar Türkiye'nin ses teknolojileri alanında ürün gelişimi farklı hedef kitlelere farklı çözümler üretilmesi gibi örnekler. Kariyer dünyasında başarılı ve örnek biri olarak her şeye rağmen başarınızı neye borçlusunuz?

Kendimi başarılı bulmadığımı söylemeliyim. Kanımca bana atfedilen başarının en büyük nedeni toplumun sakatları sosyal yaşama dahil etmek hususundaki başarısızlığı. Başka söyleyişle, sosyo-ekonomik politikaların sakatları toplumsal yaşamdan dışlama, tecrit etme hususundaki başarısı engellenmedikçe, küçük bir sakat grubu başarılı olmaya mahkûm. Bu arada, kendimi başarısız bulmadığımı da eklemeliyim. Doğru kişilerle, doğru biçimde iletişim kurmuş olmamın mevcut durumumda önemli bir rolünün olduğunu düşünüyorum. Birlikte çalışma şansı bulduğum yönetici ve iş arkadaşlarımın olumlu tavırlarına çok şey borçluyum.

- Çalışma hayatınızdaki prensip ve kurallarınız var mı? Bunlar neler anlatabilir misiniz? 

Beğenilmeyecek olsa bile görüşlerimi ifade etmekten kendimi alamamak, bilgi saklamamak, peşin hükümden ve sabit fikirden uzak durmaya çalışmak sahiplendiğimi gözlemleyebildiğim ve ilk aklıma gelen etik değerler arasında.

- Bize elde ettiğiniz başarılarınızdan ve aldığınız ödüllerden bahsedebilir misiniz?

Çeşitli ödüller için aday gösterildim lakin başvurduğum/aldığım özel bir ödül anımsamıyorum. İçine doğduğum toplumda, dahil olduğum toplumsal süreçlerde edindiğim köklü arkadaşlıkları, yaptığım çalışmalar dolayısıyla üretebildiğimi hissettiğim toplumsal faydayı (körlerin bilgisayar kullanmalarını sağlayan ürün ve çözüm geliştirmek), kendimi gerçekleştirmemi kolaylaştıracak bir işe sahip olmak, iyi ve kötü günlerde danışabileceğim dostların varlığını ödül sayıyorum.

- Kariyer ve İş dünyasında engellilere daha fazla fırsatlar sunulması için sizce neler yapılmalı?

Tam istihdamı hedefleyen politikalar geliştirilmedikçe sakatların iş yaşamına dahil olmasının tam olarak sağlanamayacağı kanısındayım. Teknoloji sakatlar açısından önemli bir doping. Sakatların toplumsal süreçlere katılmak yönündeki kararlılığının yanı sıra, sakatı tam bir kişi olarak değil de, yardım nesnesi olarak gören hakim toplumsal kanıyı ortadan kaldırmaya yönelik politikalar geliştirilmesi de gerekiyor.

- İstihdamda en büyük problem sizce nedir?

Sakatların emek piyasasının büyük ölçüde dışında kalmasının en önemli nedeninin genel olarak işsizlik oranının yüksekliği olduğunu düşünüyorum. Konunun bütünlüklü olarak ele alınmaması, yüzeysel müdahalelerle geçiştirilmeye çalışılması, ayrımcılık gibi faktörler de işin içine girince sorun yumağı da büyüyor.

 - Sizce engelliler, kariyer ve iş dünyasında daha etkin olabilmeleri için neler yapmalılar? Önerileriniz?

Felsefenin karın doyurmadığı, lakin felsefesiz de karın doyurulamayacağı sözünden hareketle; sakatlığı tanımlara, istatistiksel bilgilere indirgeyen, sakatları sakat olmayanlar tarafından belirlenmiş sosyal, psikolojik, fiziki kalıp/alanlara hapseden anlayıştan yaka silkip, öz belirleme ve öz gerçekleştirme haklarımızın arkasında durmamız gerekiyor. Kişisel ya da örgütlü olarak gerek sakatlarla ilgili  gerekse tüm toplumsal süreçlerin belirlendiği siyasi süreçlere müdahale etmek ile verilenle yetinen ya da verilmeyenden dolayı sızlanan aciz bireyler olmak arasında ilki yönünde tercih yapmak zorundayız.

-Son olarak Türkiye'nin ilk Engelliler Kariyer sitesi Engelsizkariyer.com aracılığı ile engelliler ve işverenlere bir mesajınız var mı?

Yılmamak ve dayanışma kendim ve tüm sakat arkadaşlarım için önerim. İş verenler yeter ki fırsat versin ve uygun koşulları sağlasın. Sorunun sakatlardan kaynaklanmadığını görecekler.

engelsizkariyer.com  Röportaj: Editör