Periton Diyalizi Tedavisi

[melleseferi]

Periton Diyalizi Tedavisi

Son dönem böbrek yetersizliğinde kullanılan bir diğer yöntemdir. İlk olarak 80'li yıllarda kullanılmaya başlanmıştır. Ülkemizde 2008 yılı Türk Nefroloji Derneği Kayıtlarına göre böbrek yetersizliği nedeniyle tedavi olan hastaların % 10 u bu yöntemi uygulamaktadır. Yıllar içinde kullanılan solüsyonların, araç ve gereçlerin sürekli geliştirilmesiyle periton diyalizi daha etkin bir tedavi yöntemi haline gelirken yan etkileri de azaltılmıştır.

Nasıl uygulanmaktadır?

Öncelikle batına kateter adı verilen silikon bir tüp yerleştirilir. Kateterin bir kısmı karın dışında, iki adet dakron keçe içeren orta kısmı karın cildi altında ve üzerinde çok sayıda küçük deliklerin olduğu kıvrık son kısmı ise karın içinde, pelvis boşluğunda bulunur. Zaman içinde cilt altı dokusu keçeleri sararak kateterin sabit hale gelmesini sağlar. Bu sırada periton diyalizi hemşiresi hastayı eğitir. Hasta, işlemi kendi başına ve emniyetli bir şekilde yapacak duruma geldiğinde tedavi başlatılır. Karın boşluğu periton adı verilen bir zar ile kaplıdır. Bu zar vücutta biriken atık maddelerin, çeşitli toksinlerin ve fazla sıvının diyaliz sıvısına geçişine olanak tanıyan özelliktedir. Bunu sağlamak için günde birkaç kere karın boşluğu diyaliz sıvısı ile doldurulur, bu sıvı belirli bir süre karında bekletilir ve bu süre sonunda karın boşaltılır. Doldurma ve boşaltma işlemi değişim olarak isimlendirilir ve yaklaşık olarak 30-40 dakika alır. Karında bekletilme süresi de değişmekle birlikte örneğin tipik bir günde 4 değişimlik diyalizde gündüz 3 kere 4-6 saat gece ise bir kere 8-10 saattir. Periton diyalizi sıvılarının içinde bir tür şeker olan dekstroz bulunur. Bu şeker sayesinde atıklar ve fazla su diyaliz sıvısına geçer. Diyaliz sıvısının karından dışarı boşaltılmasıyla da vücuttan uzaklaştırılır. Periton diyalizi hemodiyalizden farklı olarak her gün uygulanır.

Avantajları nelerdir?

En önemli avantajı kansız bir yöntem olduğu için damar giriş yoluna ihtiyaç olmamasıdır. Damar yapısı zayıf olanlarda (örneğin diyabetik böbrek hastalarında) damar giriş yolu oluşturmak ve olgunlaşabilen bir damar giriş yolunun idamesini sağlamak önemli bir sorundur. Bazı hastalar damarda tıkanma veya daralmaya bağlı yetersizlikler nedeniyle hemodiyaliz dışı tedavilere geçmek zorunda kalırlar.
Kısmen serbest diyet ve sıvı alımı diğer bir avantajıdır. Periton diyalizi aynen kişinin kendi böbrekleri gibi aralıksız bir şekilde atık madde ve sıvı uzaklaştırılması sağlamaktadır. Bu durum daha serbest gıda ve su alımına olanak sağlamaktadır.
Hastaların tuz alımını kısıtlayarak daha iyi kan basıncı kontrolü sağlanır ve kalp üzerine binen yük azaltılır.
Periton diyalizi kişinin günlük aktivitesini daha az kısıtlar. Hastalar daha özgürdür. Merkeze gitmek zorunda kalmazlar.
Dezavantajları nelerdir?

En önemli dezavantajı infeksiyonlardır. Başta karın zarı infeksiyonları (peritonitler) olmak üzere çıkış yeri ve tünel infeksiyonları majör komplikasyonlardır. Peritonitlerin tanısı ve tedavisi kolay olup çoğunlukla hastaneye yatış gerektirmez. Bununla birlikte seyrek olarak kateterin çıkarılmasına ve geçici veya kalıcı olarak başka bir tedavi yöntemine geçişe neden olacak kadar ciddi seyredebilmektedir.
Beslenmeyle ilgili komplikasyonlar diğer dezavantajlardır. Bir yandan periton sıvısına atıkların yanı sıra vücut proteinlerinin de atılması ve karın içi basıncının artmasına sonucu gıda alım kapasitesinin azalmasına bağlı protein ve enerji beslenme bozukluğu olur. Diğer yandan özellikle tedavinin erken dönemlerinde diyaliz sıvısının yoğun dekstroz yüküne bağlı olarak kiloda ve serum yağ düzeylerinde artış görülebilir.
Diğer dezavantajları karın içi basıncın artışına bağlı kronik bel ağrısı ve göbek veya kasık fıtıklarıdır.
Hangi durumlarda periton diyalizi yapılmaz?

Periton fibrozu (kalınlaşması) ve peritondan göğüs kafesine kaçak olması durumunda yapılmaz. Kolostomi, nefrostomi, ciddi yanıklarda, yeni aort protezi, yakın zamanda geçirilmiş karın veya göğüs kafesi ameliyatı, karında yaygın yapışıklık, göbek veya kasık fıtığı, körlük, dört uzuv felci, mental retardasyon, motivasyon düşüklüğü ve sakatlık oluşturan eklem romatizmasında da genellikle periton diyalizi uygun değildir. Polikistik böbrek hastalığı, divertiküloz, aşırı şişmanlık, damar hastalığı durumlarında karar hekim tarafından verilir.

Periton diyalizinde kullanılan sıvılar araçlar ve gereçler nelerdir?

Kateter: 57-62 cm uzunluğunda silikondan yapılmış orta kısmı keçeli son kısmı spiral şeklinde olan ve çok sayıda delik içeren tüptür.
Diyaliz sıvıları: Tekli (dolu) veya çiftli (biri dolu diğeri boş) torbalar ve setlerden oluşur. Dolu olan torbalar sodyum, klorür, kalsiyum, magnezyum, laktat ve/veya bikarbonat elektrolitlerine ilave olarak çeşitli konsantrasyonlarda dekstroz, glikoz polimeri veya aminoasit içerirler.
Otomatik periton diyalizi cihazı: Aletli periton diyalizi için önceden programlanan ve genellikle gece kullanılan bir cihazdır. Otomatik olarak karnı doldurur ve boşaltır.
Transfer set: Kalıcı kateter ile diyaliz solüsyonlarına ait setler arasında bağlantıyı sağlayan tüptür. Belli zaman aralıklarında değiştirilir.
Minikapak: Her değişim sonrası diyaliz sıvısından ayrıldıktan sonra transfer setine takılan kapaktır.
Periton diyalizi tedavisi standart mıdır?

Hayır. Periton diyalizi elle veya aletli olarak uygulanır. Elle yapılan şeklinde genellikle gündüz 4-6 saatlik 3 değişim ve gece 8-10 saatlik bir değişim yapılır. Kullanılan sıvılar 1 ile 2½ litre arasında değişir. Çiftli torba kullanılır. Her değişim sonrası transfer seti yeni bir minikapakla kapatılır. Aletli periton diyalizinde alet önceden programlanır. Hasta gece alete bağlanır. Genellikle 5-6 litrelik tekli torbalı sıvılar kullanılır. Alet gece 4-6 değişim yapar. Gündüz karın boş bırakılır veya 1-2 değişim yapılabilir. Tedavi sonrası transfer seti yeni bir minikapakla kapatılır. Tedavinin etkinliği ve karın zarının özellikleri belli aralıklarla yapılan özel testlerle değerlendirilir ve tedavi dozu ayarlanır.

Periton diyalizinde görülen sorunlar nelerdir?

Değişim sonrası ağrı, diyaliz sıvısı kaçağı, boşaltım sorunları, genital ödem, fıtıklar, kateter keçesinin dışarı çıkması ve bel ağrısı başlıca mekanik sorunlardır. Kalp damar sistemine ait sorunlar arasında sıvı yüklenmesi, tansiyon yüksekliği veya düşüklüğü sayılabilir. Karın zarı, çıkış yeri ve tünel infeksiyonları sık karşılaşılan sorunlardır. Lipid ve şeker yüksekliği metabolik sorunlardır. Diyaliz yetersizliği ve sklerozan peritonit ise zar kaynaklı sorunlardır.

bobreknakli