Böbrek yetersizliği nedir?

[melleseferi]

Böbrek yetersizliği nedir?

Böbreklerin ana görevleri vücudun su, elektrolit ve mineral içeriğini düzenlemek, metabolizma sonucu ortaya çıkan atık maddelerle yabancı maddeleri vücuttan uzaklaştırmak ve bir takım enzimleri ve hormonları üretmek ve salgılamaktır.

Böbreklerin çok çeşitli hastalıklara bağlı olarak bu görevlerini kısmen veya tamamen yapamaz hale gelmesi böbrek yetersizliği olarak tanımlanır.
Böbrek yetersizliği iki şekilde ortaya çıkar:

Akut böbrek yetersizliği genellikle geçicidir ve kalıcı hasar bırakmaz. Çoğunlukla ilaçlara bağlı olarak veya cerrahi girişimlerden sonra gelişir. Geçici süreyle diyaliz ihtiyacına neden olabilir.

Kronik böbrek yetersizliği ise uzun süreli, ilerleyici ve kalıcı böbrek hasarına neden olur. En çok şeker hastalığına, tansiyon yüksekliğine ve nefrit denilen böbreklerin çoğunlukla nedeni belli olmayan bağışıklık sistemiyle ilişkili iltihabi hastalıklarına bağlı olarak gelişir. Bununla birlikte böbrek yetersizliğine yol açabilen 50 ye yakın neden bilinmektedir. Gerek akut gerekse kronik böbrek yetersizliğinde her iki böbrek birden etkilenir. Eğer kişi doğuştan veya sonradan tek böbrekli değilse sadece bir böbreği tutan hastalıklar genellikle böbrek yetersizliğine neden olmazlar.

Bu bölümde kronik böbrek hastalığından bahsedilecektir. Üç aydan uzun süren böbrek süzme fonksiyonundaki azalma kronik böbrek hastalığı olarak isimlendirilir. Böbreğin süzme görevi altta yatan nedene ve kişiden kişiye büyük değişkenlik göstererek aylar veya yıllar içinde azalabilir.

Risk faktörleri nelerdir?

Yaş arttıkça böbrek hastalığı riski artar. Bazı tip böbrek hastalıkları genetiktir (Örneğin polikistik böbrek hastalığı). Kan basıncı kontrol altında tutulamayan tansiyon hastalarında ve kan şekeri kontrol altında tutulamayan şeker hastalarında böbrek hastalığı gelişme riski ve böbrek hastalığı varlığında hastalığın ilerleme hızı yüksektir. Sık antiromatizmal olan veya olmayan ağrı kesici kullanımı, boğaz infeksiyonları, şişmanlık ve sigara diğer önemli risk faktörleridir.

Hastalık nasıl seyreder?

Böbrekler hasta oldukları halde görevlerini iyi bir şekilde sürdürürler. Diyet, ilaç tedavisi ve düzenli takip ile risk faktörleri azaltılır ve ortaya çıkan sorunlar düzeltilir. Buna rağmen kronik böbrek yetersizliği olanların çoğunda hastalık 2-10 yıl içinde diyaliz veya organ naklini gerektirecek şekilde son dönem böbrek yetersizliği safhasına ulaşır.

Böbrek yetersizliği seyrinde hedefler, karşılaşılan sorunlar nelerdir?

Amaç son dönem böbrek yetersizliğine giden süreci mümkün olduğu kadar geciktirmektir. Öncelikle böbrek yetersizliğine neden olan durum tedavi edilir. Hastalığı ilerleten faktörlerin kontrol altına alınması tedavinin köşe taşıdır. Tuz ve protein alımının kısıtlanması suretiyle diyet ayarlanır. Kan basıncı kontrol altına alınır. Hedef kan basıncı 130/80 mmHg nin altıdır. Şeker hastalarında açlık, tokluk kan şekerleri ve hemoglobinA1c kontrol altına alınır. Hedef HbA1c düzeyi % 7 nin altıdır. Kolesterol yüksekliği tedavi edilir. Hedef LDL-Kolesterol düzeyi 100 mg/dL nin altıdır. Sigara yasaklanır.

Böbrek yetersizliğinin seyri sırasında pek çok sisteme ait problemler ortaya çıkabilir. Bunlar arasında su ve elektrolit bozuklukları, kalp ve damar hastalıkları, iştahsızlık, bulantı, kusma, gastrit, ülser ve kanama gibi mide barsak problemleri, kansızlık, kanamaya eğilim ve infeksiyonlara karşı duyarlılık artması gibi hematolojik sorunlar, kalsiyum ve fosfor metabolizması bozukluğuna bağlı üremik kemik hastalığı, halsizlik, baş ağrısı, huzursuz bacak ve kramp gibi nörolojik sorunlar, beslenme bozukluğu, protein düşüklüğü, infertilite, cinsel fonksiyon bozukluğu ve amenore gibi endokrin ve metabolizma bozuklukları ve ciltte kuruma, pullanma ve kaşıntı gibi dermatolojik sorunlar sayılabilir. Bu sorunların çözümü için etkili tedavi yöntemleri mevcuttur ve zaman içinde daha da iyileştirilmektedir.

Son dönem böbrek yetersizliği nedir?

Böbrek yetersizliği çok ilerlediği zaman ise son dönem böbrek yetersizliği olarak isimlendirilir.

Bu dönemde şu belirtiler ortaya çıkar;


Aşırı yorgunluk ve iştahsızlık hali
Ellerde, yüzde ve ayaklarda şişlik
Ciddi tansiyon yüksekliği
Bulantı ve kusma
Nefes darlığı
Uyuma güçlüğü

Bu belirtiler ortaya çıktığı zaman hızla böbreğin görevlerini yerine getirecek tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.

Başlıca iki seçenek vardır:

Diyaliz: Özel zarlar vasıtası ile kandaki zararlı maddeleri süzmek ve böylece kanı temizlemektir.

Diyaliz iki şekilde uygulanabilir:

Hemodiyaliz
Periton diyalizi

Böbrek nakli: Vücuttaki zararlı artıkları temizlemek için yeni bir böbrek yerleştirme işlemidir.

İki ayrı tür vericiden yapılabilir:

Canlıdan böbrek nakli
Kadavradan böbrek nakli

bobreknakli